Mokums

Taalvarianten

Amsterdamse woorden, of is het: Nederlandse woorden die veramsterdamst zijn. Nee, het zijn woorden die veelal uit andere talen komen en door de jaren heen zijn verbasterd. In Amsterdam wordt net als in de rest van Nederland gewoon Nederlands gesproken maar net als in de achterhoek, Den Haag of Limburg zijn er veel accenten. Er wonen 175 nationaliteiten in de stad waardoor er ook veel tongvallen en dialecten zijn.
Want dat dat twee soms verschillende dingen zijn zal ik proberen uit te leggen.

LIJST MET AMSTERDAMSE WOORDEN

Plat Amsterdams
Het 'plat Amsterdams' is altijd blijven bestaan terwijl deze volkstaal toch niet is aan te leren je moet het van huis uit mee moet hebben gekregen.
Er wordt dan ook vaak gezegd dat het echte Amsterdams alleen gesproken wordt door Amsterdammers die in Amsterdam geboren en getogen zijn. In plaatsen als Purmerend, Almere en Hoorn wordt er ook veel Amsterdams gesproken omdat dertig jaar geleden veel Amsterdammers een tuintje en een groter huis wilden.
Binnen de stadsgrenzen kon dat niet omdat de huizen wel duurder werden maar uiteraard niet groter.

Het 'Amsterdams' wordt door velen niet als ordinair maar juist als grappig gezien en iedereen kan het verstaan. mede omdat er op televisie veel Amsterdams dialect is te horen.

Oorsprong Amsterdams

Het Amsterdams ontleend veel woorden en uitdrukkingen aan de Joodse taal maar zijn vaak dermate ingeburgerd in de Nederlandse taal dat niemand nog door heeft dat het soms om een typisch Amsterdams woord gaat.
Goede voorbeelden hiervan zijn 'afpeigeren', 'leut' en 'smoes'.

Maar ook door zigeuners is de Amsterdamse taal verrijkt. De Fransen die de Jordaan 'stichtten' fleurden het Amsterdams op maar ook zijn er woorden uit Indië overgenomen.

Wat is Amsterdams nu eigenlijk?

Volkstaal Het merkwaardige met de term volkstaal is dat dat of gezien wordt al de taal van een natie of als ordinair.
Beiden is dus niet van toepassing op plat Amsterdams, althans, dat vind ik. En velen met mij ongetwijfeld.

Straattaal
Nee, Amsterdams is geen straattaal, want dat is namelijk een mengtaal die mensen van verschillende culturele en sociale achtergronden in het dagelijks leven spreken op straat. Dezelfde groepssamenstelling in een andere stad kan dezelfde straattaal hebben maar ook een geheel andere. De straattaal bestaat dus niet, het Amsterdams wel.
Een Amsterdammer in Zwolle praat niet anders Amsterdams dan een Amsterdammer in de Pijp dat doet.

Slang
Slang is weer iets anders, dat zijn woorden en uitdrukkingen om een mening sterk te accentueren. Veel slang komt uit achterstandswijken in de Verenigde Staten.

Argotisme
Tot het Argotisme wordt het koeterwaals en het bargoens gerekend. Argot komt uit het Frans en was een dialect onder Franse bedelaars.
Dit geeft gelijk al aan dat Argotisme een minder negatieve klank heeft dan bargoens dat doorgaans wordt toegeschreven aan dieven.

Patois
Dit is nagenoeg hetzelfde als argotisme maar dan meer streekgebonden. Patois is niet voorbehouden aan een bepaalde groep in een stad of streek maar meer aan een streek of zelfs land (als tweede taal) op zich.
Overigens is het patois nooit echt een taal want het wordt gerekend tot een substandaardvariant van een hoofdtaal.

Tongval
Een tongval is een accent in de gesproken taal waaraan je kunt afleiden waar een spreker vandaan komt. Dat kan een stadsdeel (Noord), provincie (West_fries), regio (Twente), land (Marokko) of werelddeel (caribisch) zijn.

Subcultuur
Het bekakt en ordinair praten hoort bij een bepaalde sociale en/ of culturele status en behoren toe aan niet exact te definiëren groepen. Er wordt wel eens van mensen uit het Gooi gesproken van 'goois' en van woonwagenbewoners van 'ordinair' maar te definiëren valt dat dus allerminst.

Mokums
Dat bestaat al helemaal niet. Sterker nog, 'mokum' staat voor stad en jaren geleden noemde men Amsterdam 'groot mokum' en Rotterdam 'klein mokum'. En Rotterdams en Amsterdams lijken toch echt niet op elkaar.

Dialect
Dit is een spreektaal maar de term 'streektaal' sluit beter aan bij wat men dialect noemt. Het is het op een bepaalde manier uitspreken van een gewone taal. Daarom is het Fries ook een taal en geen dialect (of streektaal.)
Je kunt dus zowel een dialect als een tongval hebben.

Streektaal
Streektaal wordt doorgaans gesproken in een bepaald gebied of een stad. Amsterdams wordt echter in Almere en Purmerend ook veel gesproken waardoor er geen sprake meer is van 'Amsterdams is een streektaal'. Ook geldt dat als je als Amsterdammer verhuisd naar het oosten van het land je op dezelfde manier blijft praten, de tongval is moeilijk af te leren zonder professionele hulp.

Weetje
Dialect en streektaal zijn in feite dus hetzelfde. Dialect gaat echter wat verder dan streektaal omdat bijvoorbeeld het Amsterdams niet meer streekgebonden is. Je kunt dus stellen dat Amsterdams als dialect begonnen is, door allerlei invloeden een streektaal werd en nu een dialect is.

Vakjargon
'Vakjargon' bevat woorden die te maken hebben met een bepaald beroep, net als met bargoens is dit om het voor buitenstaanders moeilijker te maken een gesprek te volgen.

Bargoens
Dit is voor velen de taal van de onderwereld. Veel Amsterdamse woorden zijn ingeburgerd in de Nederlandse taal terwijl ze afkomstig zijn uit het Jiddisch zoals dat door zigeuners wordt gesproken, die woorden worden vaak geassocieerd met 'onderwereldtaal' omdat ze daar veel worden gebruikt maar in feite klopt dat dus niet.

Weetje (over bargoens)
Het bargoens werd gebruikt om met elkaar te communiceren zonder dat de politie begreep waar het over ging. Maar de politie was ook niet gek, die hadden woordenlijsten die iedere agent die in het centrum werkte moest leren.
Maar dat wisten de boeven ook weer en verzinden daarom steeds weer nieuwe woorden. Zo zijn er wel 80 woorden voor politieagent.

Jiddisch en Joods
'Jiddisch' is iets anders dan Joods. Het Jiddisch werd voornamelijk in Duitsland gesproken, door de onderdrukking van de Joden verspreidde het Jiddisch zich door de jaren heen. Er zijn veel meer Joden die Joods (= Hebreeuws of Ivriet) spreken dan Jiddisch (rond de vier miljoen wereldwijd.)

Koeterwaals
Dit is zeker geen taal, ik noem het hier toch om compleet te zijn. Het is een Germaans woord dat gebruikt wordt om aan te geven dat bepaald taalgebruik in een dermate beperkte kring voorkomt dat het voor verreweg de meeste mensen niet te begrijpen is.

Visserslatijn
Visserslatijn slaat op de aard van een verhaal, vaak overdreven. De hengelaar die een grote vis gevangen heeft, wat in werkelijkheid een spierinkie was.

Zuidafrikaans
In Zuid-Afrika wordt Zuidafrikaans (da's logisch) gesproken wat een dochtertaal is van het Nederlands.
Maar er is meer over te zeggen, daar leent deze site zich niet voor maar voor een zeer uitgebreide lijst met woorden kijk je HIER.

ABN
Tenslotte kennen we in Nederland nog het ABN. Het Algemeen Beschaafd Nederlands wordt in België en Nederland gesproken en geldt als de standaardtaal.
De taal verrijkt zich nog steeds door de invloed van migranten, de media en het Internet.
Amsterdammers zeggen dat ABN voor 'Algemeen Bekakt Nederlands' staat en dat er alleen in Amsterdam normaal Nederlands wordt gesproken.

Conclusie!
Amsterdams valt niet te vatten in een hokje omdat het geen schrijftaal is en niet op een specifieke plaats alleen voorkomt. Het beste typeert men daarom Amsterdams als een dialect. Amsterdammers proberen de Nederlandse taal uit te spreken op een indringende manier, het past op zich ook bij wat men van Amsterdammers vaak zegt: arrogant, eigenwijs en ze luisteren slecht.

Lekker
Lekker, het meest gebruikte woord, maar niet typisch Amsterdams
Ooit las ik een aaridg stukje van een Duitse in Het Parool die stelde dat het woord 'lekker' het meest gebruikt wordt, ik deed een proef op de som en inderdaad, het lijkt waar te zijn:
Hoe gaat het? LEKKER!
Hoe was het weer daar? LEKKER!
Hoe is het met je moeder? LEKKER!
Hoe was de vakantie? LEKKER!
Hoe smaakt het? LEKKER!
Hoe zag ze eruit? LEKKER!
Je bent ontslagen! Da's LEKKER!
En deze dan: na een slechte maaltijd vraagt de ober hoe het eten smaakte, negen van de tien zeggen dan: 'lekker'.

Nieuw Amsterdams woord
Misschien leuk om nu eens niet een bestaand woord tot meest populaire Amsterdamse woord van het jaar te maken maar (ook) een geheel nieuw woord.
Zeurgestie is een idee maar om de 'geijkte tegenstanders' de wind uit de zeilen te nemen noem je je suggestie gelijk een 'zeurgestie'.
Smoelschuif is een mondharmonica, gelezen in tekstboekje bij de cd 'Evenaar' van Herman uit Leuven, Belgisch dus maar in Nederland komt het wordt (nog) niet voor.
Treurroos is een meisje dat verdriet heeft, een bijdrage van Stephanie (niet het meisje in kwestie overigens.)

Geheimtaal Amsterdamse haven
Ger deed onderzoek en kwam tot een zeer interessante lijst KLIK HIER.

Een peuterwoordenlijst kun je downloaden: HIER

En alsof de geheimtaal in de haven nog niet genoeg is, de effectenhandel kan er ook wat van
Effectenhandelaren moeten snel kunnen reageren en communiceren maar soms lijkt het er toch wel erg sterk op dat de mannen van de beursvloer iets te verbergen hebben.
BEURSTAAL

Uitspraken die met HOUT te maken hebben.

DIALECTEN BINNEN AMSTERDAM
AMSTERDAMSE WOORDEN

Joodse spelling

Als je Hebreeuwse of Jiddische woorden wilde gebruiken dan maakte het voor de uitspraak niet uit welke letters je gebruikte, dat spreekt voor zich, het verschil tussen de ene en de andere krant, schrijver of uitgever bleek uit hoe je het woord opschreef.

Maar het gebruiken van niet authentiek Nederlandse woorden was oom popualir onder niet-Joodse schrijvers, die hadden al helemaal geen idee wat de schrijfwijze was want die kenden de meeste woorden alleen van 'horen'.

>>> Lees meer over de spelling van Joodse woorden...

Geen Website? Voor kleine bedrijven in Amsterdam heb ik een totaalproduct, ik maak persoonlijk met u goede en eerlijke afspraken voor een succesvolle website. >>> KLIK HIER <<< Wat En Waar? De Jordaan Mokums Mataglap - knettergek Heuler - meeprater Mansjen - geld ophalen Jeremiade - oeverloos gezeur Kaskenade - druk maken om niets, ophef  >>> PLAT AMSTERDAMS <<< Wat blaadjes Happy Ending niet en wel wat je denkt Parkeerplaats Amsterdam niet echt eenvoudig Oudste huis van de stad is dat wel zo? Keizerskroon Rood, blauw of toch goud? De Lommerd snel geld lenen Nieuwsbrief schrijf je gratis in