Mokums

Bestaat dat? Brood uit Amsterdam?

Het zal wel, brood dat typisch Amsterdams is. Ik hoor het je al denken. En ach, misschien is het wel net zo als met Valentijnsdag, een slimme ondernemer bedenkt wat en anderen spelen er op in. En voor je het weet is een traditie geboren, ook al is die zo jong als een stuk kaas van gisteren.
En toch...brood, daar zit wat in, en dus de moeite van het bespreken waard.

Ik heb drie onderwerpen die over brood gaan en het stempel 'typisch' Amsterdams' wel verdienen. Eerst een type brood, dan een bekroonde Amsterdamse bakker en tenslotte drie broden die vernoemd zijn naar Amsterdamse dingen.

Stratenmakertje

Een stratenmaker is een brood dat overdwars is doorgesneden en belegd. Doorgaans doe je dit op deze wijze als je snel en goedkoop brood met beleg wilt serveren voor een groep. Stel, je hebt tien man die komen lunchen, dan is er niets eenvoudigers dan een brood overdwars door te snijden, te besmeren met boter en vervolgens te beleggen met kaas, jam of een ander redelijk goedkoop beleg.

Je legt beide delen dan weer op elkaar en zet het brood op tafel, mes ernaast en de gasten mogen de 'buit' verdelen. Iedereen kan een stuk afsnijden en als er niet genoeg is pak je er nog een. Je hebt minder beleg en boter nodig, je eet natuurlijk wel meer brood dan beleg maar daar zit nu ook dus maar net de besparing.

Je neemt hiervoor het beste een wat platter brood dan normaal.

Wim Hartog

De vlag mocht uit voor bakker Wim. In november 2012 werd Wim Hartog onderscheiden met de 'Amsterdamse Speld' omdat hij al 75 jaar brood bakt. Hoewel Wim al 88 is en de dagelijkse leiding uit handen heeft gegeven aan zijn schoonzoon is Wim nog twee a drie dagen per week in de bakkerij te vinden. Beroemd is Wim geworden met zijn volkorenbrood.

Wim heeft Fries bloed in de aderen, eind 1800 bakte Aagje Hartog brood voor vrienden uit Amsterdam die haar overhaalden het volkorenbrood in de grote stad te gaan bakken en verkopen. Op 3-hoog achter ergens in de Jordaan ging zij aan de slag maar de populariteit van het brood werd zo groot dat er in de Ruyschstraat een winkel werd geopend.
In 1984 maakte die winkel plaats voor nieuwbouw waar de bakker nog altijd zit. Het brood wordt om de hoek in de Wibautstraat gebakken waar ook boterhammen en koffie worden verkocht.

De winkel is dan wel nieuw maar de inrichting doet heerlijk oud aan. Als u een brood gaat halen bent u niet alleen, er komen per dag gemiddeld 2.000 mensen.

Jopie loopt graag een eindje om voor een brood van bakker Hartog, en steevast 'snoepen' Carrie en Jopie onderweg al van het lekkerste volkorenbrood ter wereld. En echt mensen, er staat altijd een rij en voor de prijs hoef je het ook niet te laten, een volkorenbrood kost maar twee piekies!

Eigenwijs brood door 15 bakkers

Een meergranenbrood in drie variaties dat alleen in Amsterdam te koop is. Te mooi om waar te zijn? Toch kan het. De eigenwijze Amsterdammer heeft zijn eigen brood. Natuurlijk is dit een stunt, maar eerlijk is eerlijk, het gaat om lekker brood dat gebakken wordt uit de beste ingrediënten door echte bakkers.

En je kunt ze niet missen want de drie Andreaskruizen van de stad staan bovenop het brood. Er zijn drie varianten: De Damrakker, de Jordanees en Rooie Sien waarbij De Jordanees het populairst is, waarom is niet bekend. In zo'n beetje alle stadsdelen zit wel ergens een bakker die dit 'typisch' Amsterdamse brood verkoopt.

Dit initiatief werd i januari 2011 gelanceerd, burgemeester Van der Laan nam symbolisch het eerste brood in ontvangst.

Zelf brood bakken

Misschien vind je het leuk om zelf brood te bakken, ik vind het een hele onderneming maar ik heb een goed recept gevonden waarmee je zelf een volkorenbrood kunt bakken.
Wat heb je ervoor nodig?

300 gram meel en 200 gram tarwebloem
10 gram bakkersgist of 5 gram gedroogde gist
10 gram zout, tenzij er al zout in het mengsel zit
10 gram suiker
320 - 330 gram lauw water
20 gram margarine
Alle ingrediënten moeten op kamertemperatuur zijn (21 graden)!

Bereidingswijze
>>> Meng in een kom het zout en de suiker door het meel
>>> Los de gist en de boter op in een beetje van het water en doe dat in de kom
>>> Meng de rest van het water er doorheen
>>> Laat dit 20 minuten staan
>>> Kneed het deeg tien minuten totdat de substantie egaal is
>>> Maak een bol en leg deze voor een half uur in de kom en dek deze af met een vochtige doek
>>> Plet de bol op een plank of het aanracht tot een ronde vorm, bevochtig vooraf de plank/ aanrecht
>>> Laat dit 10 minuten zo rusten, maak dan een vorm die in een deegblik past en leg het er in
>>> Gedurende maximaal een uur zal het deeg reizen in het blik
>>> Zet de oven op 220 - 240 graden en als deze heet is kun je het brood gedurende 40 minuten bakken
>>> Haal het brood er direct uit en klaar is Kees

Er zijn veel variaties en sommige recepten en bereidingswijzen zullen afwijken van bovenstaande, ik heb het simpel gehouden en brood bakken is pas makkelijk als het een keer goed gelukt is. Gewoon proberen dus en geloof me, het is leuk en schijnt verslavend te zijn om met wat meel en water te beginnen en te eindigen met je eigen brood.
Natuurlijk kun je ook een broodmachine gebruiken maar dan kun je net zo goed naar de bakker lopen lijkt mij.

Grachtengordel Vijfje

De achterzijde toont het restant van de wereldkaart, het logo van de UNESCO, het teken van de muntmeester (Maarten Brouwer) en die van het munthuis.
Een schets van de grachtengordel van Amsterdam en de tekst: 'Grachtengordel Amsterdam 2012' completeren de achterzijde, en oh ja, er staat uiteraard op hoeveel de munt aan waarde vertegenwoordigd: vijf euro, opmerkelijk hieraan zijn twee dingen.

In het Nederlands en euro zonder hoofdletter!

>>> ...grachtengordelvijfje...