Draaiorgels
Vooral Nederland schijnt een draaiorgel land te zijn maar wat is nu precies een draaiorgel en wat
is het verschil met een pierement of is dat misschien toch hetzelfde?
Omstreeks 1850 bouwde de Italiaan Ludovico Gavioli een klein draaiorgel, zijn zoon kreeg het jaren later voor
elkaar een muziekboek af te spelen op een draaiorgel.
Een draaiorgelboek is een zig-zag gevouwen kartonnen boek met gaten, die gaten worden met luchtdruk
'afgelezen' en sturen al dan niet de verschillende instrumenten aan. Dat kan dus een orgel
zijn maar ook een slagwerk, accordeon en xylofoon.
De kartonnen boeken zijn nogal kwetsbaar en zwaar en werden dan ook vervangen door rollen papier.
Tegenwoordig wordt het orgel meestal aangestuurd door de computer, een draaiende orgelman kom je
al helemaal nog maar zelden tegen.
Een generator zorgt ervoor dat het rad met de juiste snelheid wordt rondgedraaid.
Pierement
Dit is een ander woord voor straatdraaiorgel. Dus niet alle pijp- en draaiorgels zijn een pierement. De
familie Perlee is de bekendste en oudste draaiorgelfamilie van Nederland. Het bedrijf van de
Perlee's bestaat nog steeds en is gevestigd in de Westerstraat 119, midden in de Jordaan dus.
Hun draaiorgel de Arabier is tot ver over de landsgrenzen bekend en staat op de lijst
van Beschermd Nationaal Cultuurbezit.
Het bedrijf van de familie Perlee is opgericht in 1875 en heet nu het Gijs Perlee Draaiorgelmuseum
Amsterdam, in de Westerstraat dus.
De Arabier en De Puntkap staan er natuurlijk maar de werkplaats is ook nog steeds volop in bedrijf.
Er worden nog altijd nieuwe orgels gebouwd en oude gerestaureerd met gereedschap uit de 19e
eeuw.
U kunt het allemaal aanschouwen, dit dagelijkse werk van vakmensen. Maar u kunt zelf ook wat doen,
zo kunt u een orgelboek plaatsen en orgeldraaien.
Het unieke van het G. Perlee Draaiorgelmuseum is de sfeer van weleer. U ruikt het hout,
de lijm en het leer en u hoort het stemmen.
Orgelpijpen van hout
Een draaiorgel heeft orgelpijpen die van hout zijn gemaakt, een blaasbalg stuurt lucht door de
pijpen. Het voornaamste verschil tussen een draaiorgel en de meeste andere pijporgels is dat
pijporgels (zoals in kerken) door de mens worden bediend, een draaiorgel door een draaiorgelboek.
Weliswaar wordt de 'beweging' (het aansturen van de lucht) middels een groot rad gedaan waaraan
de orgeldraaier draait, maar de muziek zelf wordt dus niet 'gemaakt' door de draaier.
Niet puur Nederlands
In Duitsland, Italië, België en Frankrijk waren er in vroeger dagen wel 300 bedrijfjes
die orgels bouwden. Nu was dat voornamelijk voor kerken en er wordt wel eens gezegd dat het
straatorgel niet zo typisch Nederlands is als wel eens wordt beweerd maar toch ligt dat wat
genuanceerder.
Het fenomeen straatorgel zie je nergens anders terug dan in Nederland, de pijporgels (wat een
draaiorgel dus is) wel en dan met name nog in kerken. Verhoudingsgewijs zijn er dus nog veel
straatdraaiorgels in Nederland en zeg nou zelf, heeft u wel eens Michael Jackson of Ricky Martin
uit een draaiorgel gehoord in het buitenland?
Ik in Amsterdam wel. Ga doordeweeks maar eens naar de Kalverstraat of op zaterdag naar de markt
in de Jordaan, tien tegen een dat u draaiorgel De Bandiet tegenkomt.
Voor zover ik heb teruggevonden is het commercieel exploiteren van straatdraaiorgels in Amsterdam
begonnen in 1868. Maar zoals altijd sta ik open voor aanvullende informatie.
Jaarlijks wordt er in Amsterdam een draaiorgelfestival gehouden. Meestal in het tweede weekend van september rond De Dam.
Kring van Draaiorgelvrienden (klik)
Foto's en video draaiorgels
Dries Roelvink scoort nummer een hit
Dries zette alles op alles om een nummer een hit te scoren met 'Alleen door jou'. En rara?
Het is Dries gelukt, gefeliciteerd Dries!
Op vrijdag 13 augustis 2010 kwam zijn singel 'Alleen door jou' op de eerste plaats binnen van de
top 100. Onder andere Geen Stijl is 'fan' van Dries, het zal geholpen hebben.
Geen Website?Voor kleine bedrijven in Amsterdam heb ik een totaalproduct, ik maak persoonlijk met u goede en eerlijke afspraken voor een succesvolle website.Wat En Waar?De Jordaan MokumsMataglap - knettergekHeuler - meeprater Mansjen - geld ophalen Jeremiade - oeverloos gezeur Kaskenade - druk maken om niets, ophef >>> PLAT AMSTERDAMS <<< Wat blaadjesHappy Endingniet en wel wat je denkt Parkeerplaats Amsterdam niet echt eenvoudig Oudste huis van de stad is dat wel zo? Keizerskroon Rood, blauw of toch goud? De Lommerd snel geld lenen Nieuwsbrief schrijf je gratis in |
RING