Kleur Westertoren: blauw, geel of rood?
Anne Frank schreef in haar dagboek dat ze ieder kwartier de klokken van de Westertoren hoorde, soms stoorde het haar familie, maar
Anne vond het altijd een vertrouwd geluid. Ook 's nachts. Toen de Duitsers de klokken weg hadden gehaald om ze om te laten smelten tot
wapentuig misten de acht onderduikers aan de Prinsengracht het prachtige geluid van het carillon toch wel, zeker Anne.
Maar dat kwam goed!
Klokkenroof
Op mijn andere site
De Dokwerker lees je meer
over de klokkenroof door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog. Maar de klokken van de Westertoren werden er dus ook uitgehaald door de
nazi's waardoor Anne het vertrouwde klokkenspel moest missen. Echter, de Duitsers werd wijsgemaakt dat Michiel de Ruyter begraven
lag in de Westerkerk en dat er een verband was tussen hem, zijn graf en de klokken.
De Oostenrijker Seys-Inquart was door de Duiters als bewindvoerder aangesteld in Nederland tijdens 40-45, hij vereerde zeehelden zoals
De Ruyter en liet daarom de klokken weer terughangen.
Maar er is meer bijzonders te melden over de Westertoren
De kroon van de Westertoren toren is geen geschenk van Maximiliaan I van Oostenrijk, zoals je wel eens leest. Hij gaf Amsterdam wel het recht om tot in
alle eeuwigheid boven het wapen van Amsterdam een kroon te plaatsen. Dat zie je onder andere een stuk lager op de Westertoren terug waar
aan vier zijden het wapen van Amsterdam hangt met erboven de kroon.
De Westerkerk en -toren dateren van de zeventieende eeuw terwijl Maximiliaan twee eeuwen daarvoor leefde.
Verder in de stad zie je vaak alleen het wapen, zonder de kroon. Boven de Jordaan torent de Westertoren uit, maar de Westerkerk en haar
toren staan eigenlijk niet in de Jordaan. Rasjordanees
Willy Alberti wordt er weliswaar
geëerd met een plaquette, maar zijn gabbers (waaronder Jan en Mien Froger) staan aan de kop van de Elandsgracht, wat wél hartje
Jordaan is, de zuid-Jordaan.
De Jordaan vindt zijn grens midden in de Prinsengracht, de Westerkerk staat tussen de Prinsen- en Keizersgracht dus vallen de kerk en de
toren net buiten de Jordaan. Maar goed, terug naar de kroon.
De kleur is blauw, volgens de gemeente de originele kleur. En zeg nou zelf, het staat fraai. Maar er was een tijd dat de Westertoren een gele
kroon droeg. Zie de foto hiernaast. Het geel komt van het goud waarvan een deel van de kroon gemaakt zou zijn, geelgoud dus. De Amsterdamse kroon
is ontworpen door Hendrick de Keijser die als voorbeeld de Rudolfinische Keizerskroon van het Heilige Roomse Rijk koos. En die kroon is, je
raad het al, geelgoud. Aan de Amsterdamse versie ervan is totaal geen goud te pas gekomen.
Maar Amsterdam was protestants en dulde de kroon, maar niet de kleur, dus werd de Keizerskroon op éém elementair punt aangepast,
de kroon werd blauw. Maximiliaan werd ook nog eens pas keizer nadat hij Amsterdam gegund had de keizerskroon te voeren, daar komt nog bij dat
hij tegen de voorschriften in niet door de paus van de Katholieke kerk tot keizer werd gekroond. Zeker in 1489 kon Maximiliaan dus niet
als keizer Amsterdam het recht verlenen omdat hij toen nog geen keizer was.
Er was dus eerst sprake van een Koningskroon.
Hoewel Hendrikck de Keijser dus een gele kroon als voorbeeld had gebruikt is de eerste vesie van de Keizerskroon op de Westertoren blauw
geweest. Pas in 1898 werd definitief vastgesteld dat het wapen van Amsterdam getooid diende te zijn met een gele kroon omdat de
Rudolfinische keizerskroon als voorbeeld had gediend.
Het duurde precies negentig jaar (1988) voordat ook de kroon op de Westertoren goudgeel geverfd werd, en dat viel niet in goede aarde.
Toen de gehele kerk en toren in 2006 gerestaureerd moesten worden werd weer voor de blauwe kleur gekozen. En zo kan het dat het officiële
wapen van Amsterdam nog altijd een gele kroon toont en de Westertoren een blauwe terwijl ze beiden zijn afgeleid van dezelfde kroon van
Keizer Rudolph II, die dus toch echt goudgeel was.
Waarom Keizerskroon en niet Koningskroon?
Toen Maximiliaan in 1489 Amsterdam het recht op het afbeelden van de kroon schonk was hij Koning van het Roomse Rijk, pas in 1493 werd hij keizer,
maar de liefde tussen hem en de stad was nog lang niet voorbij waarop de Amsterdammers de naam Koningskroon veranderden in Keizerskroon.
Wapen van Amsterdam
Elders (
link) ga ik in op het wapen van Amsterdam, maar ook hier even een stukje historie
erover omdat het zo past bij de eigenzinnigheid van Amsterdam. Naast blauw en geel voert de stad 'rood' als kleur voor de kroon.
Als je aan willekeurige Mokummer vraagt welke kleuren er in het wapen van Amsterdam zitten zal hij zeggen 'zwart en rood'. En dat klopt ook. Als
je het wapen van Amsterdam nader bekijkt zie je meestal dat de kroon rood is. Dat is een geheel eigen interpretatie die de stad gegeven heeft aan
de bedoeling want rood is de Koningskroon/ Keizerskroon nooit geweest, evenmin als het voorbeeld, de Rudolfinische Keizerskroon.
Waarom er dan toch rood in de kroon boven het wapen van Amsterdam voorkomt is mij niet bekend. Wie het weet mag het zeggen.
Hoezo Amsterdammers zijn eigenwijs?