Mokums

Geniaal en toch verguisd

Jacques van Tol
Een wonderlijke man met twee gezichten. Ik had al eens de naam horen vallen maar heb er nooit veel aandacht aan geschonken, te lang geleden, te onbelangrijk ook misschien, zo leek het steeds. Maar toen ik een documentaire over onder andere het revue-duo Snip en Snap zag en door kreeg dat Jacques van Tol zeer belangrijk is geweest voor de Nederlandse theaterwereld ben ik toch maar eens in de man zijn verleden gedoken.

Van Tol zou bijna veertig jaar lang praktisch alle teksten schijven voor Snip en Snap, een duo dat ontdekt werd door Jacques van Tol. In het roemruchte AVRO radioprogramma 'De Bonte Dinsdagavondtrein' moest Louis Davids een keer verstek laten gaan waarop Snip en Snap het gat mochten vullen. Ze zouden voorgoed naam maken want de typetjes Snip en Snap zouden nog tientallen jaren volle zalen trekken.

Bleeke Bet
Eigenlijk begint mijn speurtocht naar van Tol bij de uit 1934 stammende film 'Bleeke Bet' over een moeder die een groentenwinkeltje drijft in de Jordaan en haar dochter het liefst gekoppeld ziet aan de zoon van een man waarmee zij louche handeltjes drijft.

Bet verzint van alles om de relatie tussen haar dochter en een zeeman te torpederen maar uiteindelijk komt natuurlijk alles goed. Deze film is in meerdere opzichten bijzonder. 'Bleeke Bet' is een toneelstuk uit 1917 dat in 1923 verfilmd werd maar toen nog zonder geluid. Toen in 1934 de film 'De Jantjes' zeer succesvol was en de liedjes uit die film zeer populair werden in het hele land kwam er snel een soortgelijke film uit, dat was 'Bleeke Bet'.
De pers sabelde de film neer maar het publiek ging massaal naar de rolprent, zelfs in Rotterdam was de film 's middags al uitverkocht, wat op zich al een unicum was.

Hoewel de liedjes minder tot de verbeelding spraken zijn er toch twee prachtige liedjes die een blijvend standbeeld verdienen. Johan Heester vertolkte het prachtige 'Oh mooie Westertoren' en Fien de la Mar zong het door Van Tol geschreven 'Ik wil gelukkig zijn'.

Weetje 01
Zowel Johan Heesters als Jacques van Tol zijn niet zonder blaam. Zij zouden in de Tweede Wereldoorlog een bedenkelijke rol hebben gespeeld maar daarover lees je meer op mijn andere site, De Dokwerker.
Johan Heesters tijdens WOII
Jacques van Tol tijdens WOII

Jacques dus
Van Tol is geboren in Aalsmeer maar kwam om praktische redenen in Amsterdam wonen. Hij schreef veel voor artiesten in Amsterdam en zo hoefde hij niet telkens op en neer te reizen. In 1969 zou Jacques overlijden in onze hoofdstad.
Van Tol was 22 toen hij voor het eerst succesvol was met het schrijven van teksten voor anderen. Hij was een bescheiden man die meestal onder een pseudoniem werkte maar als je extra betaalde mocht je de teksten 'de jouwe' noemen. Zo schreef hij jarenlang voor Louis Davids die steevast zijn eigen naam onder de teksten zette. Liedjes als 'Naar de bollen', 'De voetbalmatch' en 'De kleine man' waren van zijn hand maar pas na de oorlog werd bekend dat Van Tol de werkelijke schrijver was.
Naarmate de tijd verstreek kreeg Van Tol steeds meer het idee dat zijn talenten miskent werden. In 1938 uitte dat zich door zijn lidmaatschap van de NSB.

Het radioprogramma 'Zondagmiddagcabaret' was van Paulus de Ruiter, echter, dat was ook Van Tol. Het liedje dat hij voor de Jood Louis Davids had geschreven, 'De Kleine Man', voorzag Van Tol van wat minder vleiende teksten en droeg de parodie op in het cabaretprogramma dat doordrengt was van de ideologie van Hitler.
Maar tijdns de oorlog kreeg Van Tol spijt van zijn NSB lidmaatschap en zegde die op, hij schreef opbeurende liedjes als 'Op de Grebbeberg' en 'Als op het Leidseplein de lichtjes weer eens branden gaan' die tijdens de oorlogsjaren het volk moed en troost brachten.

Talent gaat nooit verloren
Op het hoesje hiernaast zie je dat Louis Davids zich als schijver van de tekst van het plaatje presenteert maar in werkelijkheid tekende Van Tol voor de tekst van 'Scheidingsfeest'.

Hoewel Van Tol besmet was, zijn talent was ongekend en werd door velen op juiste waarde geschat. Wim Sonneveld schroomde tijdens de oorlogsjaren niet akkoord te gaan met de beperkingen die de Duitsers oplegden en tekende dan ook de bepalingen die de Duitse Kultuurkamer op had gelegd. Na de oorlog was Sonneveld er snel bij om teksten te kopen van Van Tol. 'Ome Thijs' is in tegenstelling tot wat veel mensen denken niet door Sonneveld, maar door Van Tol geschreven.

Maar het was als eerste een Joodse die Van Tol benaderde om een lied te schrijven over wat de Joden was overkomen tijdens de bezetting, wetende dat hij dat als de beste kon. En zo kon het dat Heintje Davids aan van Tol vroeg een troostend liedje voor de Joden te schrijven.
Tot aan zijn dood in 1969 schreef Jacques van Tol voor veel Nederlandse artiesten, ook weer vaak onder een pseudoniem zodat we nooit zullen weten wat er allemaal van zijn hand is gekomen. Een aantal liedjes die we zeker aan hem toe kunnen schrijven zijn:
De Olieman
De Kleine man
Oome Ko Heeft Radio
Als Op Het Leidseplein De Lichtjes Weer Eens Branden Gaan
Weet Je Nog Wel Oudje
Mijn Ideaal
Haal het doek maar op
Jans Pommerans Uit Nieuwer Schans
Weekend In Scheveningen
De Voetbalmatch
Naar De Bollen
Wie Heeft Er Suiker In De Erwtensoep Gedaan
Over Vijfentwintig Jaar
Scheiden Doet Lijden

Het aantal artiesten waarvoor hij geschreven heeft is talrijk, onder hen waren Wim Sonnveld, Fien de La Mar, Louis Davids, Snip en Snap, Corry Brokken, Johnny en Rijk, De Mounties en Joop Dooderer.

Weetje 02
Tol Hansse scoorde ooit een dikke hit met het liedje Big City, de echte naam van Tol Hansse was Hans van Tol, inderdaad 'zoon van'. Hans wilde uit schaamte nooit in één zin genoemd worden met zijn vader, Hans (link) overleed in 2002.

Weetje 03
Jos Brink speelde in 2004 de rol van Jacques van Tol in een musical over Jacques die door Albert Verlinde is geproduceerd. Brink speelde een goede Van Tol en liet beide kanten van hem zien. Brink zei in een interview dat hij niet heeft kunnen doorgronden dat Van Tol fout is geweest tijdens de oorlog maar op mijn andere site worden je de nuances vanzelf helder.

Jacques van Tol Op De Dokwerker

Siebel juwelier in de Kalverstraat met bijzondere gevel

Er is geen land waar zoveel carillons hangen dan in Nederland, 181. Ter vergelijking, in Frankrijk hangen er maar twintig, in België 90 en in de Verenigde Staten 160, terwijl dat land toch 250 maal groter is dan Nederland. In het zeer Katholieke Ierland is maar één carillon te vinden, in Cobh in de provincie York.

Maar er is ook geen stad in de hele wereld als Amsterdam waar zoveel carillons te vinden zijn, namelijk negen van de dus ruim 180 die ons land rijk is.

>>> Carillons