Mokums

Mof

Als ik het woord 'mof' hoor dan denk ik wel eens aan mijn oma, die kon het woord 'Duitser' niet uit haar strot krijgen, de voorvoegsels die ze er vaak mee uitkraamde bespaar ik je, verder was ze een lief oud godvrezend mens.

Mijn grootouders hebben nogal wat meegemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog, veel wilden ze er niet over kwijt maar dat was en is niet ongebruikelijk, bij mijn onderzoek voor mijn site over de Tweede Wereldoorlog (www.dedokwerker.nl) moet je als het ware de woorden uit mensen die de oorlog van nabij hebben meegemaakt trekken. Maar ook nabestaanden hebben het niet zelden moeilijk, ik merk de laatste tijd echter wel dat men meer en meer beseft dat het aantal levenden dat de oorlog nog bewust heeft meegemaakt zeer klein aan het worden is en dat er mede daardoor meer vragen komen en kinderen en kleinkinderen toch op zoek gaan naar antwoorden.

De Mof

Met 'de mof' kun je alle kanten op, zo zou mijn oma 'mof' nooit met een hoofdletter schrijven en dat doet kledingzaak 'de mof' ook niet.
Kledingzaak
Ik kom wel eens in die winkel en niets duidt er op dat de benaming van deze kledingzaak ook maar enig anti-Duits sentiment heeft. Kledingzaak 'de mof' ontleent haar naam aan het kledingstuk dat zo genoemd wordt maar daarover straks meer.
'De mof' zit op de Amsterdamse Haarlemmerdijk, aan de linkerkant in het verlengde van de Haarlemmerstraat als je vanaf het Centraal Station komt. Op de foto hieronder zie je een wapen staan dat aan de gevel hangt boven de winkel, dat is een teken dat 'de mof' hofleverancier is en minstens 100 jaar bestaat. Je snapt dat het Koningshuis nooit een bedrijf deze erkenning zou geven als 'de mof' puur en alleen een negatieve lading zou hebben.

Loodgietershulpstuk
De eerste foto in dit stuk is een zogenaamd verlengstuk van PVC dat gebruikt wordt om twee pijpen van verschillende afmetingen met elkaar te verbinden. Ook kun je twee gelijke buizen verbinden, het hulpstuk steek je in de ene buis en de andere buis steek je in de andere kant van het hulpstuk, de mof dus.

Handschoen
Vaak wordt een handschoen ook wel een mof genoemd maar dat klopt niet helemaal. De mof als kledingstuk is om beide handen in warm te houden door middel van een handschoen die aan twee zijden open is, daar steek je je handen in en blijven ze warm, het gaat dus om slechts één handschoen waar je beide handen in kunt stoppen.
Er zijn ook varianten waarbij je opbergvakjes hebt zodat je de mof ook als tas kunt gebruiken, best handig als je er goed over nadenkt.
Het woord is afkomstig uit het Latijn, muffula: handschoen van bont.

Duiters droegen moffen
Van Duitse militairen werd gezegd dat het watjes waren omdat ze moffen bij zich hadden, deze verklaring noem ik maar is verder totaal onzinnig als verklaring waarom Duitsers moffen worden genoemd.

Verpakkingsmateriaal
De mof is ook een omhulsel ter bescherming van een breekbaar materiaal of product, deze lijkt erg op de 'handschoenvariant' maar is van ribbelkarton gemaakt en komt het meeste voor als bescherming van flessen wijn.

De Duitser
En dan de vervelende soort, voor de een (mijn oma dus) zijn alle Duitsers dat, voor ondergetekende niet, ik kom graag in Duitsland, anderen niet zo maar staan redelijk neutraal tegenover onze oosterburen. Bij voetballiefhebbers is het steevast 'een stel moffen' waar we tegen spelen als de tegenstander uit Duitsland komt.
Dat Duitsers erg veel te maken hebben met het scheldwoord 'mof' is zeker, alleen gaat dit veel verder terug dan we denken. Ook ouderen menen 'zeker' te weten dat de benaming voortgekomen is uit de Tweede Wereldoorlog waar de Duitsers in Europa de dienst uitmaakten (en is dat eigenlijk niet nog zo? Maar dat is een geheel andere discussie, en je weet, ik heb niets met politiek.)

Er zijn veel verklaringen voor de herkomst van het woord 'mof', ik zet de bronnen die ik gevonden heb op een rijtje en besluit met mijn eigenwijze visie want ik geloof niet dat ook maar een van de aangedragen verklaringen volledig is.
De etymologiebank hielp mij prima op weg.

M. Philippa e.a. (2003-2009) Etymologisch Woordenboek van het Nederlands
mof 'Duitser'
mofmaff 1574, Hans Mof 'scheldnaam voor een Duitse immigrant 1581
Ontleend aan Duits Muff, scheldwoord voor 'mopperaar'

M. De Coster (2007), Groot scheldwoordenboek mof 'Duitser'
Het dateert van de late middeleeuwen (1574)
Wellicht ontleend aan het Duitse woord Muff (chagrijnig persoon.)

G.J. van Wyk (2003), Etimologiewoordeboek van Afrikaans, Stellenbosch (incl. Supplement uit 2007)
mof Enige uitlander, veral 'n Duitser, Hollander of Engelsman
Uit Ndl. mof (1581) 'skeldnaam vir 'n Duitser, veral die Duitse soldaat'
Muff 'morpot, knorpot'

N. van der Sijs (2001), Chronologisch Woordenboek
mof Duitser 1581

P.A.F. van Veen en N. van der Sijs (1997), Van Dale Etymologisch woordenboek mof Duitser
mofmaff 1574, Hans Mof 1581
hoogduits muff [scheve muil, bars iemand]

J. de Vries (1971), Nederlands Etymologisch Woordenboek
mof scheldnaam voor Duitser
muff 'knorrepot, ongemanierde persoon'

N. van Wijk (1936 [1912]), Franck's Etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal
mof Duitscher sedert de 16. eeuw
muff 'knorrepot, ongemanierde, niet spraakzame persoon'

J. Vercoullie (1925), Beknopt etymologisch woordenboek der Nederlandsche taal
mof Duitscher
muff = scheeve muil, iemand die barsch is

F.A. Stoett (1923-1925), Nederlandsche Spreekwoorden, Spreekwijzen, Uitdrukkingen en Gezegden
Mof komt sedert de latere Middeleeuwen voor als scheldwoord en kan ontleend zijn aan het muff, een knorrepot, onbeleefd, ongemanierd mensch

MokumsNL over het ontstaan van het woord

Nou goed, dat het woord 'mof' een scheldwoord is en dat het afkomstig is van het Duitse woord 'muff' en staat voor een ongemanierd, grof gebekt persoon, daar ben ook ik wel van overtuigd. Maar nog niet verklaart is hoe het woord zijn intrede heeft kunnen doen in Nederland. En er is nog iets wat ik vermeldenswaard vindt, in het oosten van het land (van Friesland, Groningen tot aan Limburg, gebruiken ze het woord mof nauwelijks om aan te duiden dat ze het over een Duitser hebben.
Ik bespaar je even de scheldwoorden die ik vond die ze daar wel gebruiken voor onze oosterburen maar dat was en is dus niet het woord 'mof'. Maar in het westen (van Noord-Holland tot en met Zeeland en delen van Brabant dus wel. Mijn gedachte is deze.

In de zestiende eeuw kwamen veel mensen uit het oosten van Nederland naar het westen voor werk, maar zij brachten zo hun eigen dialect mee wat voor velen uit het westen niet of nauwelijks verstaanbaar was. De Belgen hadden het Duitse woord 'muff' dat zoveel als 'vuilbekker' betekent, al jarenlang vertaald als 'moef', daarmee doelend op mensen die ze nauwelijks konden verstaan of die grof praatten.
Nu denk ik dat dat samengaat, als je iemand met een accent hoort praten of luid in een andere taal die je niet verstaat dan denk je al gauw dat het om een halve idioot gaat, wat uiteraard niet het geval hoeft te zijn.

Moef dus
Omdat de Belgen, en dan met name de Antwerpenaren, veel handel dreven met de Nederlanders (zowel in Amsterdam als Antwerpen woonden Joden) werden de Nederlanders door de Belgen vaak 'moef' genoemd omdat de Nederlanders nu eenmaal altijd een grote bek hebben. Wat is nieuw, zou ik zeggen? De Nederlanders namen dit woord over om de mensen uit het oosten van Nederland aan te duiden, alleen, 'moef' op zijn Antwerps klinkt een beetje meer als 'mof' en dat maakten we er dus van in de zestiende eeuw.

Het klopt vast dat er in 1574 voor het eerst genoteerd is wat er met 'mof 'bedoeld werd maar nergens heb ik een goede verklaring kunnen vinden waarom we dat woord zijn gebruiken. Met mijn verklaring dat de Antwerpenaren dit woord reeds voor 1574 gebruikten en dat het een verbastering is van het Duitse woord 'muff' lijkt mij de herkomst en het gebruik te zijn verklaard.
Dat wij Nederlanders daarmee in feiten de eerste 'moffen' zijn is daarmee dan helaas ook een feit. Maar ach, misschien is dit dan wel een goede reden om het woord voor eens en voor altijd af te schaffen als scheldwoord richting de Duitsers.
Behalve als we tegen ze voetballen dan.

Mocht u een andere lezing hebben die ook nog eens verder terug gaat dan het jaar 1574 dan mailt u mij maar, ik deel uw mening graag met mijn lezers.

Kledingzaak 'de mof'
Haarlemmerdijk 109
Telefoon: 020 - 62 31 798
Maandag vanaf 13.00 uur open
Geen koopavonden en koopzondagen

Potasch en Perlemoer van Eli Asser

Asser behaalde in 1979 een doorslaand succes door het oude toneelstuk te bewerken dat reeds in 1915 met Cor van der Lugt en Cor Ruys voor het eerst op de planken te zien was geweest en later na de oorlog zovele malen door Kaart en Boskamp was opgevoerd.

Onder regie van Jules Croiset met Lex Goudsmit als Potasch en Hans Boskamp als Perlemoer voerde het Amsterdams Volkstoneel het stuk op als musical. Eli Asser schreef er zelf de liedjes voor waarbij Martin Kesseler de muziek voor zijn rekening nam, een naam die weinigen kennen maar die een grote bijdrage heeft geleverd aan de Nederlandse volksmuziek.

>>> Eli Asser

Geen Website? Voor kleine bedrijven in Amsterdam heb ik een totaalproduct, ik maak persoonlijk met u goede en eerlijke afspraken voor een succesvolle website. >>> KLIK HIER <<< Wat En Waar? De Jordaan Mokums Mataglap - knettergek Heuler - meeprater Mansjen - geld ophalen Jeremiade - oeverloos gezeur Kaskenade - druk maken om niets, ophef  >>> PLAT AMSTERDAMS <<< Wat blaadjes Happy Ending niet en wel wat je denkt Parkeerplaats Amsterdam niet echt eenvoudig Oudste huis van de stad is dat wel zo? Keizerskroon Rood, blauw of toch goud? De Lommerd snel geld lenen Nieuwsbrief schrijf je gratis in