Mokums

Walter Süskind

Op mijn website over de Tweede Wereldoorlog (De Dokwerker) doe ik verslag van WOII met de nadruk op Amsterdam. Het onderwerp is te 'zwaar' om uitvoerig op MokumsNL te behandelen, maar ik wil toch een uitzondering maken.

Walter Süskind
Süskind was een Duitse Jood van Nederlandse ouders. In 1942 (Walter was toen 36) verhuisde hij met zijn vrouw naar Amsterdam. Door voor de Joodse Raad te gaan werken bleef hij, net als veel andere Joden, lange tijd uit handen van de nazi's.

Die stelden hem aan als directeur van de Hollandsche Schouwburg en werkte met de nazi's samen en deed altijd wat hem werd opgedragen. Alleen, hij vervalste de boeken waardoor honderden kinderen niet richting de vernietigingskampen werden gedeporteerd. Over het leven en zijn werk is een film gemaakt die je echt moet zien, alleen al vanwege het kleine karakter van het verhaal met grote positieve gevolgen. Hoe één man in staat was het leven te redden van zovele anderen.

Filmrecensie
Ik zit redelijk diep in de feiten die zich in de oorlog hebben afgespeeld, het verhaal rond Walter Süskind ken ik al jaren, dat het tot 2012 bij een brug bleef die naar hem genoemd werd om hem te eren heb ik nooit goed begrepen. Süskind was een man met principes die zelfs zijn eigen gezin opofferde om anderen het leven te redden.
De film heeft slechts vijf minuten aanloop nodig, dan grijpt het perfect geregisseerde (Rudolf van den Berg) en uitgevoerde script je bij de strot om twee uur lang niet meer los te laten, de scenes volgen zich in rap tempo op, vervelen daardoor geen moment en gaan perfect in elkaar over waardoor het verhaal zeer realistisch blijft.

Ook al wist ik wat er komen ging, toen ik op het witte doek de kinderen van elkaar gescheiden zag worden kwam het wel heel erg dichtbij. De manier van filmen is indringend, alsof je in dezelfde kamer bent. Geen moment had ik het idee met acteurs en een decor te maken te hebben. Hoofdrolspeler Jeroen Spitzenberger overtuigd vanaf de eerste minuut, evenals zijn tegenspeler Karl Markovics, een Oostenrijker waardoor je niet dat stereotype en vreselijke steenkolen Duits hoeft aan te horen (hij speelt Ferdinand Aus der Fünten.)
De twee worden bijna vrienden, een onmogelijk verbond dat ook desastreus eindigt omdat de een onder vriendschap iets anders verstaat dan de ander.

De vrouw van Walter (gespeeld door Nyncke Beekhuyzen) irriteert haast doordat zij telkens aandringt op onderduiken terwijl Walter 'nog enkele kinderen' meer wil redden. Als het krediet dat Walter bij Aus der Fünten heeft opraakt weet hij zelfs dan nog een uitweg te vinden, echter, op de onbetrouwbaarheid van een hoge Duitse officier die zijn woord gaf had hij niet gerekend.
De film bouwt precies op zoals ik de feiten ken, maar ieder moment blijft spannend. Wat goed duidelijk wordt in Süskind is de zeer bedenkelijke rol die de Joodse Raad heeft gespeeld. Een rol die achteraf ook uiterst ineffectief is gebleken, na de oorlog werden de enige twee overlevenden van de Joodse Raad (de bestuurders Cohen en Asscher, inderdaad, beiden 'familie van') door de Joodse gemeenschap veroordeeld voor hun weinig doortastende optreden.

Halverwege de oorlog was er bekend dat Hitler de daad bij het woord voegde, lang voor de oorlog had hij aangegeven wat hij met de Joden zou doen. De Wannssee conferentie bevestigde dat nog eens, maar nooit repte Koningin Wilhelmina erover in een van haar vele radio Oranje redes vanuit het veilige Londen. Fijntjes wordt ook hiernaar eenmaal verwezen in de film.
Wat ook belicht wordt is dat Nederlanders erg gedwee waren tijdens de bezetting. Verhoudingsgwijs zijn er in Nederland het meeste Joden opgepakt en vermoord. De Duitsers in de film zijn dan ook erg tevreden over de medewerking die zij krijgen.

Een vermelding waard vind ik de rol die Gouden Kalf (film Rabat) winnaar Nasrdin Dchar speelt als Joodse vervalser van documenten. Zeer geloofwaardig ook al weet je dat hij moslim is, erg knap ook. Maar ook Ramsey Nasr (dichter des vaderlands) vertolkt een opmerkelijke rol. Maar aandoenlijk zijn Madelief en Ralph als Roosje en Simon, hun leven loopt als een rode draad door de film.
Tenslotte nog Henk Poort, ik ben geen fan van de man maar hij zet een zeer geloofwaardige 'sleutelman' neer, de man die de huizen van de Joden leeghaalde die op transport waren gezet.

Süskind is een film die niet besproken zou hoeven worden want hij verslaat iedere documentaire met gemak. De feiten worden geen moment geweld aangedaan en voor je het weet pink je een traan weg om weer buiten te staan in 2012 maar er is in je hoofd wel iets veranderd. Deze film voegt voor velen zeker iets toe aan hun kennis over de oorlog. Iets voor de jeugd misschien?
Vergelijk deze film niet met Schindlers' List want ook al lijkt het verhaal veel op elkaar, omdat Süskind zich in Nederland afspeelt komt het veel dichterbij. Zoals gezegd, hij grijpt je bij de strot en laat anderhalf uur niet meer los.

Joodse Raad
Op mijn site De Dokwerker laat ik mij regelmatig kritisch uit over de Joodse Raad. Dat levert mij nog wel eens wat hoon op. Maar nog vaker krijg ik bijval uit Joodse hoek. Deze controverse wordt volgens mij goed gesymboliseerd in de film die over de held Walter Süskind gaat.
Hij handelde namelijk op eigen houtje. Ik haal graag een passage aan over zijn werk en dat van anderen die zich buiten de Joodse Raad om toch inzetten voor hun medemensen. Mijn overtuiging is dat er meer Joden uit handen van de Duitsers gebleven waren als er anders gehandeld zou zijn door de Joodse Raad.

Het verzetswerk van Süskind gebeurde zonder dat de Joodse Raad daar iets van wist. Een door Lou de Jong van het NIOD aangehaalde getuige verklaarde: "Dit werk geschiedde geheel op eigen risico en werd niet gestimuleerd door de leiding van de Joodse Raad. Integendeel, indien de leiding van de Joodse Raad dit officieel zou hebben geweten, zou zij dit uit angst hebben verboden. Het is mij namelijk bekend dat personeelsleden van de Expositur die bij een of andere onregelmatigheid betrapt werden en deswegen op transport moesten, niet geholpen werden door de leiders van de Joodse Raad.
Integendeel, deze spraken er hun afkeuring over uit dat de betrapte personen zich onverantwoordelijk gedragen hadden tegenover de Joden" (De Jong, Deel 6, p. 258.)

Feit is dat alleen de twee topbestuurders van de Raad de oorlog uiteindelijk wisten te overleven waarmee de doelstelling van de Joodse Raad faliekant mislukt was.

Walter Süskind, zijn vrouw en dochtertje werden uiteindelijk door de nazi's vermoord. Tussen de vijf en zes honderd kinderen overleefden de bezetting wel.

Het tragische is dat hij gescheiden werd van zijn vrouw en kind en dat die eerder de dood vonden. Het is zelfs niet bekend hoe hij om het leven is gekomen, aangenomen wordt dat dat op 28 februari 1945 was, maar volgens mij is zelfs dat niet helemaal zeker omdat die datum gebaseerd is op gegevens van de Duitsers.

Foto's van scenes uit de film.

Toon Lachterop overleden

Toon Lachterop mankeerde niets toen ik hem twee jaar geleden leerde kennen, dat kwam door iets zakelijks dat er hier verder niet toe doet. Toon en zijn familie hadden er belang bij dat ze een recht van overpad hielden waarbij ik een sleutelrol speelde. 'Geef ze een vinger en ze trekken je hele arm eraf', zo werd ik gewaarschuwd.

Maar er waren ook andere geluiden en dan was er natuurlijk je eigen indruk. Ome Toon zag ik in actie tijdens zijn eigen feestje, het Elandsgrachtfestival, recht voor de deur van zijn eigen café.

>>> TOON LACHTEROP

Geen Website? Voor kleine bedrijven in Amsterdam heb ik een totaalproduct, ik maak persoonlijk met u goede en eerlijke afspraken voor een succesvolle website. >>> KLIK HIER <<< Wat En Waar? De Jordaan Mokums Mataglap - knettergek Heuler - meeprater Mansjen - geld ophalen Jeremiade - oeverloos gezeur Kaskenade - druk maken om niets, ophef  >>> PLAT AMSTERDAMS <<< Wat blaadjes Happy Ending niet en wel wat je denkt Parkeerplaats Amsterdam niet echt eenvoudig Oudste huis van de stad is dat wel zo? Keizerskroon Rood, blauw of toch goud? De Lommerd snel geld lenen Nieuwsbrief schrijf je gratis in