Mokums

Burgemeesters

Eberhard van der Laan overleden
Onze burgemeester is op 5 oktober 2017 overleden.

De burger is meester maar de burgemeester is de baas
Je zou zeggen, de eerste burger van de stad is de meester van de burgers, dus een burgeRmeester, maar die 'R' is ergens onderweg verdwenen. Waarom? En wat doet een burgemeester eigenlijk?
Deze vraag werd actueel omdat voormalig burgemeester Job Cohen ooit stelde dat hij 'slechts' toeschouwer was toen er besloten werd de Noord-Zuidlijn in Amsterdam aan te leggen.

Die 'R' zou onderweg verdwenen zijn dus in feite een schrijffout. Ik heb geen enkele reden kunnen vinden waarom die 'R' er niet meer in staat.
Ik kreeg deze drie reacties:

1. Zelfde reden waarom Amstelredam nu Amsterdam heet: letters en lettergrepen worden ingeslikt, omdat ze niet lekker bekken, het zijn 'tongbrekers', en die veranderingen worden in de loop der tijd in kranten en overheidspublicaties overgenomen. Wanneer woordenboeken als 'Van Dale' en later het Groene Boekje dat accepteren, dan is het 'gelegaliseerd'.

2. Het woord was in Nederland oorspronkelijk 'burgimeester' [in Amerika zeggen ze nog altijd 'burgomaster'] Wikipedia verduidelijkt: 'In Duitsland heet een burgemeester Bürgermeister. Dit is opmerkelijk, omdat het lijkt te zijn afgeleid van hoofd van de burgerij, terwijl het Nederlandse burgemeester lijkt te zijn afgeleid van beheerder van de stad.'

3. Het komt van 'burgerij' (bourgeoisie), dat 'rij' wordt als een toevoeging gezien en weggelaten als je een andere toevoeging (in dit geval 'meester') plaatst, burgemeester is dus niet afgeleid van burgers maar van burgerij.

Nou, ik weet het niet hoor, die laatste suggestie lijkt mij best aannemelijk. Doet u ermee wat u wilt en als u een betere verklaring heeft plaats ik die er graag bij.

Functie
De burgemeester is een ambtnaar die benoemd is door de Kroon, dat gebeurt niet zomaar, de raad stelt een vertrouwenscommissie in die op basis van een profiel op zoek gaat naar kandidaten. Er vindt dus een voordracht plaats die voorkomt uit een zorgvuldige selectie. Aan de hand van een profiel kunnen burgers zich kandideren, zeg maar, soliciteren. Bij voldoende geschiktheid komt de gemeenteraad naar buiten met een verkorte kandidatenlijst. Altijd spreekt de raad een voorkeur uit.
Daarom zal de burgemeester ook vaak uit hetzelfde nest komen als de grootste partij van Amsterdam, sinds jaar en dag was dat de PvdA, anno nu, 2017, is dat niet het geval.

De tijdens een besloten raadsvergadering bepaalde voorkeur van de raad gaat naar de Minister van Binnenlandse Zaken die in de Ministerraad de voordracht bespreekt. De Ministerraad wordt vaak verward met de regering, dat klopt dus niet. Tot de regering moet ook het Staatshoofd worden gerekend, oftewel, de koning of koningin van ons land.
De Kroon is dus de totale regering: het kabinet en het staatshoofd.
De benoeming geldt telkens voor zes jaar.

Ambtsketen
De burgemeester van Amsterdam draagt net als iedere andere burgemeester in Nederland een ambtsketen, een ketting met een penning eraaan die staat voor het ambt wat de drager van de ketting bekleed, in dit geval dus dat van eerste burger van een stad.
De burgemeester is verplicht de ambtsketen te dragen tijdens vergaderingen van de gemeenteraad en bij officiële gelegenheden. De keten staat voor de authoriteit en het 'staan boven de partijen'.

Stapsgewijs
In het kort is dit de weg die bewandeld wordt om tot een nieuwe burgemeester te komen:
   1. profielschets van de nieuwe burgemeester
   2. installatie vertrouwenscommissie
   2. sollicitatieronde
   3. de vertrouwenscommissie brengt het aantal kandidaten terug tot twee
   4. de raad bepaalt tijdens een besloten raadsvergadering de voordracht
   5. officiële voordracht aan de Mininster van Binnenlandse zaken
   6. bespreking in de Ministerraad
   7. benoeming door de Kroon
   8. beëdiging en installatie door de raad

Voorzitter van het college en de raad
De burgemeester vormt samen met de wethouders 'het college'. Dit college van burgemeester en wethouders vormt het bestuur van de stad. De mening van de burgemeester weegt zwaar maar is niet doorslaggevend, hij heeft niet meer dan een stem. Dit is mede zo geregeld zodat de burgemeester 'knopen kan doorhakken' als de stemmen in de raad staken.
Ook is de burgemeester voorzitter van de voltallige raad waarin alle raadsleden van de diverse partijen zitting hebben waar dus meestal ook partijen zitting in hebben die niet in het college vertegenwoordigd zijn, de burgemeester heeft geen stemrecht in de raad.
Dit houdt automatisch in dat de burgemeester dus niet aan het hoofd staat van de stad, de stad wordt door de voltallige gemeenteraad geleid waar de burgemeester dus deel van uitmaakt en het college het dagelijks bestuur van vormt.

Woonplaats
De burgemeester woont doorgaans in de ambtswoning die hij voor een prikkie mag huren. Binnen één jaar na de benoeming moet hij de ambtswoning betrekken maar hij mag ook in een ander huis wonen, mits dat maar binnen de gemeentegrenzen is.

De tot 5 oktober 2017 burgemeester van Amsterdam (Van der Laan) had aanvankelijk laten weten niet van plan te zijn te zullen verhuizen, omdat hij al in Amsterdam woonde was dat feitelijk ook niet nodig. Hierdoor kon Job Cohen langer dan eigenlijk de bedoeling was in de ambtswoning blijven wonen. Hij moest daarvoor wel een viermaal zo hoge huur betalen.
Uiteindelijk kocht Cohen toch een huis. Van der Laan zou alleen de vergader- en ontvangstruimten van de ambtswoning gaan gebruiken, maar betrok alsnog het statige optrekje met zijn gezin, zo bleek op 18 november 2010.

Ambtswoning was een geschenk
Leuke anekdote over de ambtswoning is overigens nog dat die ooit geschonken is door een bank, dat was een tegenprestatie voor de vergunning van de gemeente die aan de Nederlandsche Handel-Maatschappij werd verleend om in de Vijzelstraat een hoog kantoorgebouw (De Bazel link) neer te mogen zetten.

In feite natuurlijk corruptie van de eerste orde. Of mag je hier spreken van 'gezond verstand', iets waar we tegenwoordig veel te weinig van lijken te hebben? Ik neig naar het laatste, maar wel dat de raad zich er vooraf over uitspreekt en de burgers er via een proclamatie van weten. Dan is er draagkracht en zou je dit soort 'constructies' kunnen accepteren.

Benoemd dus niet gekozen
Er gingen stemmen op om de burgemeester door de inwoners te laten kiezen, dit onzalige plan van D'66 is gelukkig afgeschoten. Ik ventileer hier graag mijn mening en zal deze ook onderbouwen.
Een burgemeester moet boven de partijen kunnen staan en over een aantal kwaliteiten beschikken. Als de benoeming plaatsvindt na een volksraadpleging loop je het risico dat er een populist op het pluche gaat zitten en/ of dat hij of zij over te weinig bestuurlijke ervaring beschikt.

Verantwoordelijkheden
De burgemeester van Amsterdam is verantwoordelijk voor de openbare orde en veiligheid in de stad dus zal hij een veiligheidsbeleid moeten voeren dat gepaard gaat met regels en handhaving. Daarnaast is hij belast met de communicatie als het gaat over 'stadse' zaken omdat de burgemeester geacht wordt te spreken namens alle partijen als voorzitter van de gemeenteraad en het college.
De burgemeester staat tevens aan het hoofd van de gemeentelijke politie. Uit hoofde van die functie maakt hij deel uit van de Amsterdamse driehoek (link.)

De eerste burgemeester van Amsterdam was Wormbouts in 1343. Hieronder tref je een aantal burgemeesters van Amsterdam aan, zo door de eeuwen heen. Alleen vanaf 1900 heb ik ze allemaal vermeld.
In vroeger dagen (tot 1824) was een gemeenteraad niet of nauwelijks aanwezig maar werd de stad bestuurd door meerdere burgemeesters die ieder een eigen taak hadden.

Godevaert Wormbouts (1343)
Gerrit Willemsz (1398 - 1412)
Willem Gartman (1417 - 1418)
Symon Colijn (1430)
Dirck Claesz Sillemoer (1500)
Claes Heyn Claesz (1504 - 1518)
Jan Claes Boelensz (1600)
Cornelis Pietersz Hooft (1601 - 1610)
Jonas Cornelis Witsen (1619 - 1624)
Geurt Dircksz van Beuningen (1627 - 1632)
Mr. Nicolaas Witsen (1682 - 1699)
Joannes Hudde (1700)
Dirk Bas (1702)

Vanaf 1900 tot heden (tussen haakjes de datum tot wanneer hij burgemeester was)
Sjoerd Vening Meinesz (1891 - 1901)
Wilhelmus Frederik van Leeuwen (1910)
Antonie Roëll (1915)
Jan Willem Tellegen (1921)
Willem de Vlugt (1941)
Edward Voûte (1945)
Feike de Boer (1946)
Arnold Jan d'Ailly (1957)
Gijs van Hall (1967)
Ivo Samkalden (1977
Wim Polak (1983)
Ed van Thijn (1994)
Schelto Patijn (2001
Job Cohen (2010)
Eberhard van der Laan

Bij elkaar houden
Iedere burgemeester wordt 'opgehangen' aan een gebeurtenis en krijgt een soort van geuzennaam of spreuk mee als hij vertrekt. Bij Wim Polak was dat bijvoorbeeld 'zak' omdat hij het Waterlooplein tot een getto maakte en huis voor huis liet afbreken.

Job Cohen is de man van de middenweg, zijn opmerkingen over allochtonen werden vaak tegen hem gebruikt , zonder twijfel was hij oprecht en geloofde heilig dat zijn weg de juiste was. Zijn rol tijdens de besluitvorming rondom de Noorzuidlijn mag getypeert worden als afstandelijk en getuigde van weinig daadkracht.
Nu dat we weten dat de lijn door vooral Geert Dales de raad en de stad door de strot is gedouwd terwijl hij al wist dat die veel meer geld ging kosten dan werd voorgespiegeld kun je vraagtekens plaatsen bij de rol die een burgemeester behoort te bekleden.

Namelijk 'boven de partijen staan' en er voor 'alle burgers zijn' dus ook de belangen bewaken van diegenen die nooit met de Noordzuidlijn zullen gaan, maar er wel fors aan mee moeten betalen.

Van der Laan
Op 5 oktober 2017 overleed Eberhard van der Laan aan de gevolgen van longkanker. Hij is slechts 62 jaar geworden.

Lees ook: DE NACHTBURGEMEESTER

Condomerie

AIDS is nu zo'n dertig jaar onder ons en iedereen kent wel iemand die AIDS heeft, eraan overleden is of seropostief is, oftewel, besmet met HIV. Het Human Immunodeficiency Virus is zeer besmettelijk en resistant tegen natuurlijke afweersystemen in het menselijk lichaam. Een medicijn is nog niet uitgevonden, er zijn wel remmers.

De eerste condooms werden gemaakt van stof, die waren uiteraard niet effectief maar we schrijven dan ook het jaar 1650.

>>> Condomerie