Hier raak ik mijn jeugd, maar ook mijn voorliefde voor pleinen. De Nieuwmarkt heeft bijna alles wat een
plein zou moeten hebben. Ik ben gek op fontijnen en water, jammer dat dat hier ontbreekt maar dat komt
omdat er ruim plek moet zijn voor andere dingen.
De Nieuwmarkt zit ingeklemt tussen de Geldersekade en de Kloveniersburgwal en heeft tientallen uitwegen. Zo kun je via de Sint Antoniebreestraat de
Jodenbuurt in en het Rembrandthuis bezoeken. Je bent dan gelijk een steenworp afstand verwijderd van de vlooienmarkt en de Stopera. Artis is
tien minuten lopen.
Maar je kunt ook de Kloveniersburgwal aflopen, je passeert dan het gezellige winkelstraatje de Staalstraat, de Oudemanhuispoort en als je
doorloopt eindig je op de Munt waar je een rondvaartboot kunt nemen, de Kalverstraat in kunt duiken of V&D kunt leegkopen.
Via de Barndesteeg (we zijn weer terug op de Nieuwmarkt), Bloedstraat of Monnikenstraat loop je binnen zestig seconden de hoerenbuurt in. Midden
op de Nieuwmarkt staat de Waag, daarover straks meer.
Rechts van de Waag begint de Zeedijk, eens de meest beruchte straat van Nederland, nu een allervriendelijkste uitgaansbuurt.
Chinatown
Groot is het niet, authentiek wel. Een deel van de Zeedijk en de Gelderskade wordt als 'chinees'
beschouwd. Er zijn groothandels, supermarkten, een administratiekantoor, een advocaat, acupuncturisten,
massagesalons en natuurlijk eethuizen. Zoveel als je maar wilt.
Welke de beste is verschilt van mens tot mens.
Maar ik eet het vaakst bij Kam Yin in de Warmoesstraat, net dat ene gerecht wat ik altijd eet is daar
lekkerder dan elders maar zoals gezegd, smaken verschillen.
Een aantal straatnaambordjes zijn zowel in het Nederlands als in Chinese karakters geschreven. Grappige is dat sommige bordjes ondersteboven hangen,
klaarblijkelijk opgehangen door een ambtenaar die de Chinese taal niet machtig is.
Water onder de grond
Wat haast niemand weet is dat de Kloveniersburgwal niet ophoudt bij de Nieuwmarkt. Deze gaat onder de
gehele Nieuwmarkt door en staat in open verbinding met de Geldersekade. Als er onderhoud gepleegd
moet worden kan er alleen een platte ponton onderdoor of duikers.
Aan het eind van de Gelderskade staat de Schreierstoren, het water komt uit in het 'binnen IJ' dat in
directe verbinding staat met het IJ wat weer uitkomt in het Marker- en IJsselmeer.
(link.)
Bereikbaarheid
Lopend vanaf het Waterlooplein, de Munt, het Centraal Station of de Dam doe je er ongeveer tien minuten over.
Je fiets kun je er goed kwijt, er is een taxistandplaats, zelf met de auto komen is geen aanrader. De
straatjes zijn zeer nauw en parkeerplaatsen zijn er nauwelijks. Bovendien zijn de parkeertarieven in
het centrum de hoogste ter wereld, zonde van je geld en tijd dus.
De metro stopt op de Nieuwmarkt.
Geschiedenis
De Waag vormt het middelpunt van de Nieuwmarkt en is ook het oudste gebouw in de buurt. Het maakte vanaf
de vijftiende eeuw deel uit van de stadsmuur die Amsterdam moest beschermen. De poorten
(link) waren uitkijkposten en toegangspoorten, aan de poort moest tol worden
betaald om de stad binnen te mogen.
De Waag heette in die tijd Sint Antoniespoort en is gebouwd in 1488. Het gebouw is eigenlijk groter maar
een deel zit ondergronds. Aan het eind van de vijftiende eeuw zag men de noodzaak van een stadsmuur al
niet meer in en werd het plein opgehoogd. Zo ontstond in 1614 de Nieuwmarkt en werd vier jaar later
de poort 'de Waag'.
Een waag was een gebouw waar goederen werden gewogen. Handelaren die in de stad iets wilden verkopen
moesten hun handel laten wegen. Amsterdam wilde zich daarmee op de kaart zetten als eerlijke handelsstad.
Er is altijd markt geweest op de Nieuwmarkt, zelfs een veemarkt en nu dus boeken, kaas, bloemen,
groenten en fruit. Lijfstraffen werden tot ver in de achttiende eeuw op de Nieuwmarkt uitgevoerd ter
afschrikking.
Ik vertelde u al eens over de kermis op de Nieuwmarkt, die was niet van de laatste jaren. Reeds in de
negentiende eeuw was kermis hier een traditie. Pas in tijd dat de metro werd aangelegd (midden zeventiger
jaren van de vorige eeuw) werd er geen vergunning meer afgegeven voor het houden van een kermis.
Sindsdien staat de kermis op de Dam, iets wat ik persoonlijk een crime vind. Dat hoort daar simpelweg
niet.
Toen, eind jaren zeventig, begin jaren tachtig, verloor het plein ook steeds meer parkeerplaatsen, dat
zette zich door en momenteel is parkeren totaal niet meer mogelijk op de Nieuwmarkt waaraan het mede zijn
ruimtelijke uitstraling te danken heeft. Bij de kop van de Geldersekade staat het 'Bredero-monument'
dat verwijst naar zijn bekendste toneelstuk de Spaanschen Brabander (link.)
Oproer
Over de roerige tijden kan ik veel vertellen maar bekijk deze video van Leen Jongewaard en Pier Rõmer maar eens, daar zit alles in wat
ik zou kunnen zeggen.
Jodenbuurt
Er woonden veel Joden in de Sint Anthoniebreestraat en op de Nieuwmarkt, Tijdens de Tweede
Wereldoorlog werd het Zuiderkerkhof en de Nieuwmarkt door de Duitsers gebruikt als
verzamelplaats voor de deportaties van Joden. Maar er werden ook Joden gefusilleerd. Dit kwam
overigens pas naar buiten toen de metro werd aangelegd en er massagraven werden ontdekt.
Ik heb in die tijd zelf een graf gezien bij de Zuiderkerk waar zeker twintig lichamelijke overschotten in lagen, uiteraard
alleen botten.
Ik kreeg toen pas voor het eerst goed door wat zich tijdens de Tweede Wereldoorlog had afgespeeld en
welke impact de Jodenhaat van de Duitsers op de stad heeft gehad. Daarom is het goed dat er
herdenkingsplaatsen als Auschwitz zijn waar de jeugd zich tweedimensionaal kan inleven. Daar kan geen
film of documentaire tegenop.
Nagenoeg alle Joden zijn toen weggevoerd, weinigen kwamen terug. Wie terug kwam vond anderen (niet Joodse
Nederlanders) in hun huis. Al hun bezittingen waren geroofd. Waarschijnlijk hangt er nog wel wat in
Duitse huiskamers.
Uitgaan op de Nieuwmarkt
De uitstraling en atmosfeer op de Nieuwmarkt is niet te vergelijken met andere pleinen en uitgaansplekken
in de stad omdat de historie en locatie zo verschilt van bijvoorbeeld het Gerard Douplein in de Pijp. De
Nieuwmarkt kent een diversiteit aan kroegen, van hip tot stoffig, van louche tot trendy.
Aan de Nieuwmarkt zit een kleine politiepost, naast verzorgingstehuis Flesseman. Een van de grootste en oudste
chinese supermarkten zit er maar ook de kroeg waar Dino Soerel (link)
aandeelhouder van zou zijn volgens de gemeente Amsterdam.
Om nou te zeggen dat je er exclusief kunt eten gaat wat ver, een aanrader heb ik wel voor je.
Café Bern staat al eeuwenlang (nou ja, eeuwen) bekend om zijn kaasfondue en
entrecoteschotel.
Helaas heb ik weinig vrienden die tegen de lucht kunnen maar anderen schijnen daar minder moeite mee te
hebben want deze hut zit altijd vol. Reserveren is dus noodzakelijk. En ik zal wel de verkeerde vrienden
hebben [|:-)
Fundering onder De Waag
De fundering onder het waaggebouw is niet al te best meer, de gemeente heeft daarom anno 2013 besloten het pand te voorzien van een nieuw fundament.
Amsterdam is een studentenstad en een student fietst nu eenmaal graag, al was het maar om van faculteit
tot faculteit te komen. Kom je in de buurt van een universiteitsgebouw dan zie je vanzelf de bergen
fietsen wel staan.
Maar ook de bewoners van de stad fietsen het liefst. De wachttijd voor een parkeervergunning is minstens
vier jaar dus dat geeft vanzelf al een probleem. Maar even naar de markt op de fiets is ook nog eens
zoveel makkelijker want je parkeert 'voor de deur'.