Mokums

Zuiderkerk, Sint Antoniebreestraat

De Zuiderkerktoren is voor mij net zoiets als zwembad De Heiligeweg, het is bijzonder, maar dat zie je niet omdat het er altijd is geweest. Dat dat zwembad plaats heeft gemaakt voor een winkelcentrum is jammer maar begrijpelijk. De Zuidertoren klimt boven de huizen uit waar het tussen staat, daardoor zie je in een wijde omgeving de toren van de Zuiderkerk, zeer bijzonder.

Op de brug van de Staalstraat bijvoorbeeld kijk je over de Groenburgwal richting de Amstel, in je rug priemt de Zuiderkerk, snel omdraaien dus. De Groenburgwal is een van de mooiste grachtjes van Amsterdam en aan het eind zie je de Zuiderkerktoren. Als je over de Kloveniersburgwal richting de Nieuwmarkt loopt passeer je al vrij snel de Raamgracht, daar staat links de Zuidertoren weer.
Maar ook vanaf de Stopera is de toren duidelijk zichtbaar, en toch, als je er even snel naar toe wilt lopen moet je even de weg vragen want de kerk ligt ietwat verscholen.

Vanaf de Zwanenburgwal loop je de Raamgracht op, via een van de zijstraatjes, bijvoorbeeld de Zanddwarsstraat, kom je bij de kerk uit, je kunt ook via de Sint Antoniebreestraat gaan. Het is maar net waar je vandaan komt.

Functioneel
De Zuiderkerk is een Protestantse kerk in de Nieuwmarktbuurt en is gevestigd op het adres Zuiderkerkhof 72. Dit hof is ietwat omstreden, net als het gebouw dat om dit hof heen is gebouwd. Veel huizen moesten hier wijken voor de metro, de kerk bleef staan, kan ook haast niet anders natuurlijk, het betreft hier een monumentaal pand. In de oorlog zijn hier naar mijn mening Joden door de Duitsers gefussilleerd en in een massagraf gegooid dat tijdens de aanleg van de metro werd ontdekt.
Er werd echter geen ruchtbaarheid aan gegeven omdat men de aanleg van de ondergrondse niet langer wilde vertragen. Niets doet meer denken aan dit massagraf. Wel werd er het Pentagon gebouwd. Kleine en grote woningen door elkaar heen maar door de jaren heen is er van sociale woningbouw hier geen sprake meer, de huren zijn er torenhoog. Het gebouw is afgrijselijk.

Aan het hof is een muur met een waterval die door de jaren heen voor commotie heeft gezorgd. Het water hield veel bewoners 's nachts uit hun slaap maar het pleintje kreeg er overdag ook iets idyllisch door, het trok zwervers aan die er rustig hun biertje dachten te kunnen drinken. Sinds enige jaren geldt er een alcoholverbod, als je er met een open blikje bier wordt gezien door de politie krijg je zonder pardon een bekeuring.
De waterval stopt 's avonds met stromen.

Naschift februari 2014

Het Kenniscentrum van het Joods Historisch Museum stuurde mij deze mail:
Wij kregen hier een verontrust telefoontje omdat u op uw website vermeldt dat er joden op de Nieuwmarkt gefusilleerd zouden zijn en ook in een massagraf gelegd. Hoe komt u aan deze informatie?
Het is pertinent onwaar en het zou goed zijn als u deze tekst verandert. Ook was de Nieuwmarkt geen deportatie-verzamelplaats.

Ik vond deze mail nogal stuitend.
Ten eerste
Omdat de 'klager' zich niet zelf bij mij meldde, maar een telefoontje pleegde naar het JHM.

Ten tweede
De vermanende, belerende toon van het bericht.

Ten derde
Nergens staat dat de Nieuwmarkt een deportatie-verzamelplaats was.

Ten vierde
Nergens staat dat er op de Nieuwmarkt Joden gefusilleerd werden.

Ten vijfde
Ik met eigen ogen het massagraf heb gezien. er lagen botten en schedels in een greppel die haaks stond op de kerk, ik schat dat het om de resten ging van rond de tien overledenen. Het verhaal ging dat het om Joden ging, de greppel werd snel afgeschermd en vermoedelijk leeggehaald. Wat er met de botten gebeurde is nooit bekend gemaakt.
Er is ooit sprake geweest van een kerkhof, maar niet op die plek. Maar dan nog, dat er meerdere skeletten en dus ook schedels door en over elkaar lagen duidde niet op een normaal graf.

Dus...
Ik belde met het JHM. Mevrouw A. Zwiers stelde zich door de telefoon direct net zo op als in haar mail. Omdat het JHM geen documentatie heeft over een vermeend massagraf is het bij voorbaat dus onzin. Toen ik haar op de onzurgvuldigheden wees in haar mail bleef ze volharden en vond dat ik verkeerde informatie gaf aan het publiek.
Dat er in het verleden een buurtbewoner reageerde met dezelfde ervaring als de mijne maakte voor het JHM niet uit. Ik vind het stuitend dat er een telefoontje wordt gepleegd door iemand die voor mij anoniem blijft en dat de JHM alle in dat telefoontje genoemde feiten voor waar aanneemt terwijl er pertinente onwaarheden werden verkondigd.

Het maakte voor mevrouw Zwiers van het JHM allemaal niet uit, zij bleef bij haar standpunt dat ik de informatie van mijn website moest halen. Mijn suggestie om dan samen uit te zoeken wat het dan wel voor massagraf is geweest wees zij van de hand. Kortom. Wat zij aan onzin door de telefoon hoort neemt zij direct voor waar aan terwijl zij wat ik met eigen ogen gezien en gehoord heb niet geloofd.
Als zij de website had gelezen had zij direct de nuance begrepen en anders gereageerd. Jammer dat zij bleef volharden. Ik zal zelf dan maar nader onderzoek doen maar voorlopig blijft de tekst staan zoals die er staat. Hier doe ik niemand kwaad mee.

In de oorlog was één telefoontje voldoende om Joden uit hun huis of onderduikadres te trekken. Iets meer tact had ik van mevrouw Zwiers wel verwacht, zeker als zij zich verdiept had in wie ik ben en wat ik geschreven heb over de Joodse buurt waar ik tientallen jaren gewoond heb. Het JHM is een zeer waardevolle bron van informatie en vervuld een zeer nuttige functie. Ik kom er geregeld, net als in de andere Joodse instellingen in de buurt. Maar men moet niet doen alsof men alwetend is en andere goedbedoelenden direct onder het tapijt schoffelen.
De anonieme beller had ook mij kunnen bellen, schrijven of mailen. Ongelofelijk dit!



Maar dan de Zuiderkerk
Het betreft hier een pseudo-baseliek die uit een middenbeuk en twee iets lagere zijbeuken bestaat. De topgevels aan de noord- en zuidzijde bevatten renaissance decoraties. Ongebruikelijk voor die tijd zijn de rechthoekige vensters.
De kerk is gebouwd tussen 1603 en 1611 door de Amsterdamse architect Hendrick de Keyser die er ook begraven werd toen hij tien jaar na het voltooien van de kerk overleed. Overigens kwam de kerktoren pas in 1614 klaar maar werd de kerk zelf reeds op Eerste Pinksterdag 22 mei 1611 in gebruik genomen.
Door de tijd heen is de kerk uiteraard gebruikt waarvoor hij gebouwd is; kerkdiensten.

Weetje 01
Er werden ochtenddiensten gehouden, dan was men er maar van af en had men nog een lange dag voor zich. Die diensten werden echter zo populair dat er geld voor de stoelen gevraagd werd, wat overigens grif betaald werd. Later werd dat weer afgeschaft.


Weetje 02
De kerk was niet populair onder de Amsterdammers, in ieder geval veel minder dan de Westerkerk en dat heeft alles te maken met de buurt, er woonden veel Joden. Die gingen uiteraard niet naar deze kerk en kerkgangers lopen niet graag een blokje om voor een kerkdienst.

Weetje 03
Pas in 1823 werd er een, relatief, klein orgel gebouwd.

De laatste decenia
Sinds 1929 is de kerk een beetje in het verdomhoekje terecht gekomen, bouwvalligheid was de reden van de sluiting in 1970, in 1979 kwam een ingrijpende verbouwing klaar waarna de gemeente er een informatiecentrum inrichtte waar voornamelijk nieuwbouwprojecten werden gepresenteerd.
Het Nationaal Historisch Museum zou in de Zuiderkerk worden ondergebracht maar door de bezuinigingen van het kabinet Rutte gaat dat niet door.

In de Tweede Wereldoorlog zijn er naast de fusillaties voor de deur van de kerk nog twee opmerkelijkheden de melden. De klokken van de kerk werden door de Duitsers uit de toren getakeld op één na en naar Duitsland gebracht om te worden omgesmolten tot wapentuig.
Die ene die mocht blijven hangen was (en is) de oudste klok van Amsterdam en dateert van 1511. Die bleef hamgen om de Duitsers te waarschuwen als er vijandige vliegtuigen aankwamen.

Ook werden er vermoorde Joden binnengebracht die later elders begraven zouden worden. Zoals ik al meldde kwamen ze niet ver want een groot deel van de lijken werden door de Duitsers in grote kuilen geworpen, vervolgens werden de kuilen dichtgegooid.

De Zuiderkerk is nu weer volledig te huur voor particuliere en zakelijke evenementen. Binnen herinnert niet veel meer aan het gebouw als kerk, ook al kun je er wel trouwen als je dat wilt.

De zerkenvloer
Monumentenzorg deed zijn naam weinig eer aan toen in 1988 de zerkenvloer grotendeels vernield werd door met zware materialen over de vloer te rijden en dwars door de vloer heen te boren. Onder de vloer lagen graven waar men ook doorheen is gegaan.
Toen men daarachter kwam heeft men beton gestort op de restanten. Voor de grote verbouwing die in 2000 moest beginnen schrokken experts van de plannenn want in plaats van het weghalen van het beton en restaureren van de zerkenvloer wilde men nog meer palen door de vloer rammen. Op het allerlaatste moment kon deze waanzin worden voorkomen.

Amsterdamse ondernemers, Vroom en Dreesmaan

Maar al voordat het tot een samensmelting van de handel kwam werkten de vrienden al samen. Ze kochten samen in zodat ze hogere kortingen konden bedingen. Na de ineenschuiving ging Vroom de geldzaken regelen en de administratie, Dreesmann richtte zich op de inkoop en de verkoop.

De formule was voor het publiek duidelijk, de prijzen stonden vast en er werd geen korting meer gegeven aan de kassa, iets wat tot die tijd wel gebruikelijk was. Ook mnoest er contant worden afgerekend, kope op de pof behoorde tot het verleden. Het publiek kon dit wel waarderen en al snel breidden de filialen zich uit.

>>> Vroom en Dreesmann

Geen Website? Voor kleine bedrijven in Amsterdam heb ik een totaalproduct, ik maak persoonlijk met u goede en eerlijke afspraken voor een succesvolle website. >>> KLIK HIER <<< Wat En Waar? De Jordaan Mokums Mataglap - knettergek Heuler - meeprater Mansjen - geld ophalen Jeremiade - oeverloos gezeur Kaskenade - druk maken om niets, ophef  >>> PLAT AMSTERDAMS <<< Wat blaadjes Happy Ending niet en wel wat je denkt Parkeerplaats Amsterdam niet echt eenvoudig Oudste huis van de stad is dat wel zo? Keizerskroon Rood, blauw of toch goud? De Lommerd snel geld lenen Nieuwsbrief schrijf je gratis in