Volendam
Voor Nederlanders staat Volendam voor Jan Smit, BZN, Nick en Simon, Marietje Kwakman, Carola en
nog een blik muzikanten die door de jaren heen hun weg naar de top van de hitlijsten hebben gevonden.
En laat ik vooral The Cats niet vergeten.
Volendam is een dorp dat behoort tot de gemeente Edam-Volendam. Zoals de naam al doet vermoeden behoren
Edam en Volendam tot de gemeente. Maar er is meer. Ook de Purmer met zo'n 120 inwoners valt onder de
in 1975 gestichtte gemeente.
In Edam wonen zo'n 7.500 mensen, in Volendam 22.500. Per huis wonen er bijna drie mensen waarmee
duidelijk wordt dat er veel gezinnen wonen. Volendam is een typisch Katholiek dorp, dit in tegenstelling tot alle andere dorpen in de omgeving.
Waarom Volendam?
Het hoe en waarom van de 'gouden keeltjes' zal wel nooit opgehelderd worden, feit is dat er veel inteelt
is in Volendam. Velen heetten Smit, Tuyp, Schilder, Tol of Kwakman, dat zegt ook iets over de import van
bruiden en bruidegommen.
Maar wellicht ook wel over dat de muzikaliteit van een zanger of zangeres uit het verleden die over is
gegaan van de een op de ander.
Maar de aantrekkingskracht van Volendam op toeristen is het idyllische karakter, dat wordt versterkt
doordat het dorp deels nog leeft van de visvangst en de bevolking zich graag in traditionele
klederdrachten laat zien. Want zeg nou zelf, een Japanner zal echt niet weten wie Jan Smit is.
De haven en de dijk hebben een hoog 'Anton Pieck' gehalte, de souvenirswinkeltjes doen de rest. Er
zijn talloze eet- en drinkgelegenheden. Volendammers staan bekend om hun inname-capaciteit en dan
bedoel ik niet dat ze veel accepteren van u, want ook dat doen ze, het zijn goedlachse mensen
die van een lekkere neut houden.
Jaarlijkse tradities
Ik moet bekennen dat ik me wel eens schuldig heb gemaakt aan een overdaad aan alcoholische
versnaperingen tijdens de Volendammer kermis. Ieder jaar in september komt dit vier dagen durende
festijn terug. Voor mij was één keer genoeg (of was het toch twee keer), je moet
het mee hebben gemaakt.
Hetzelfde geldt voor toeristen, als je even de tijd hebt moet je over de dijk flaneren, een gerookt
palinkie eten en een biertje pakken. Volendam heeft zelfs een heuse brouwerij waar zes verschillende
soorten bier worden gebrouwen. Hun bokbier staat bekend als een van de besten van Nederland.
In juni gaat het er iets minder heftig aan toe, dan is het Volendammer weekend. Bewoners gaan getooid in
originele kledij en er worden oude ambachten getoond. Er is veel muziek uit het dorp te
beluisteren op podia in straatjes en café's.
Een palingrookwedstrijd, markt en braderie ontbreken niet. Op het IJsselmeer vindt een ware slag plaats
om de felbegeerde titel 'beste zeiler van de dag'.
Klederdracht
In dorpen als Katwijk, Urk en Spakenburg draagt men nog vaak uit traditie de originele kleding, in
Volendam speelt de commercie een grote rol. Dat werd ooit al snel duidelijk toen het Volendammer
meisje geëxporteerd werd als 'typisch Nederlands'.
Japanners en Amerikanen trekken maar wat graag klompen en een jurk aan om mee te doen, het komt
op mij altijd een beetje over als een Duits sprekende indiaan maar goed, het heeft ook wel weer wat.
Oudhollandse glorie herleeft in de klederdracht, maar er is meer. Zo is de grotendeels houten
visafslag van Volendam een zeldzaam monument, gebouwd in 1934. De functie van het gebouw is door de
jaren heen wel veranderd want als visafslag doet het geen dienst meer.
Een bezoek blijft het zeker waard.
Musea in Volendam
U kunt met gemak een hele dag vullen in dit dorp, er zijn twee musea.
Volendammer museum
Het Museum huist een sigarenbandjeshuisje en een filmzaal. Er is een permanente expositie van
de Volendammer klederdracht en sieraden en er worden ook schilderijen, tekeningen, sculpturen,
aardewerk, foto’s, ansichtkaarten en oude interieurs getoond.
Palingsound museum
Palingsound is een vondst van Willem van Kooten (alias Joost den Draaijer), of de muziek nu 'glad' als
aal is en daarom palingsound heet of dat de muziek uit het palingdorp Volendam komt is mij niet duidelijk geworden.
Zeg je Volendam dan zeg je net zo makkelijk 'paling roken' als 'BZN'. De nieuwe lichting (Smit, 3j's,
Nick en Simon) worden er liever niet mee geassocieerd.
Het Palingsoundmuseum geeft een overzicht van een eeuw muziek uit Volendam.
Hotel Spaander
In 1881 begon Leendert Spaander in zijn hotel aan de dijk van Volendam kunst
te verzamelen. Veelal van kunstenaars die in het hotel logeerden. Veel van de werken hangen nog
altijd in het hotel, in totaal heeft het hotel meer dan 800 schilderijen.
Op 12 oktober 2008 werd Volendam opgeschrikt door een enorm uitslaande brand in hotel Spaander, er
was veel schade en een brandweerman raakte gewond maar de kunstcollectie liep geen schade op.
Markt
In de Conijnstraat is er op zaterdag markt van 10.00 tot 16.00 uur.
Mooi Volendam
Veel artiesten hebben het lied 'Mooi Volendam' ten gehore gebracht, ik ga ze maar niet allemaal
opnoemen, hieronder tref je een deel van de tekst aan.
In een oud café daar op de hoek
Staat een meisje in een spijkerbroek
Toeristen zien de klederdracht haast nooit meer
Alleen in winkels liggen tot hun spijt wel de dingen uit die andere tijd
Waarvoor ze blijven komen keer op keer
Alleen de haven behoudt zijn oude glans en ademt nog de sfeer
De voetbalclub verspeelt zijn kans steeds weer
Mooi Volendam, met je zee tot aan de horizon
En de vissers die voor dag en dauw uit varen gaan
Mooi Volendam, de tijd springt slordig met je
Toch blijft de vissersgeest altijd bestaan
Heen en weer
Volendam heeft een echte voetbalclub en dat hebben veel betaald voetbal verenigingen geweten ook. Aan
de Dijk ploeteren tegen het 'andere oranje', zoals het middagje voetballen vaak gezien werd, kwam zelfs
Ajax eens duur te staan.
Maar zo spelen ze dus topclubs van de mat en een volgend seizoen spelen ze weer in de middenmoot van
de eerste divisie.
Als het slecht ging in de competitie werd er gekscherend wel eens geroepen: "haal de heen en weer maar
uit de schuur", doelend op een bootje dat dan de ene kant op ging en de volgende keer weer de andere
kant op.
Een aantal Volendamse artiesten sponsort de club maar echt veel helpen doet dat ten tijde van het
herschrijven van dit stuukje (juli 2014) nog niet. Bekende uit Volendam afkomstige voetballers zijn
de broers Gerrie en Arnold Muhren, Wim Jonk, Michael Reiziger, André Ooijer en Keje Molenaar.
Volendams dialect
Volendam is een dorp dat jarenlang geisoleerd lag, hierdoor is een dialect ontstaan dat dan ook alleen in Volendam wordt gesproken. De letter 'h' wordt
niet uitgesproken. Zo zijn er meer bijzonderheden waar ik je maar niet mee zal vermoeien.
Aan = An
Achterwerk = gat
Bevriend zijn = moas doen
Dit = dat
Familie = eige volk
Gedoe = doenedoassie
Gevaarlijk = skril
Indrinken = veejrzittuh
Muggebeet = jukbonk
Pannenkoek = boffert
Relaxen = muiven
Smeerpoets = kladdegat
Visser = groenkous
Wippen = wuppe
Zo'n = zokkene
En mensen van buiten Volendam noemen ze jassen.
Kijk
HIER voor meer Volendams dialect.